LEGITIEME PORTIE

‘Het kindsdeel van een erfenis.’

De legitieme portie is het deel van de erfenis waar de kinderen altijd recht op hebben na het overlijden van hun ouders, ook wanneer ze niet in het testament zijn opgenomen. Dit wordt ook wel het wettelijke erfdeel, of het kindsdeel, genoemd.

Zelfs wanneer kinderen door hun ouders onterfd zijn, blijven ze recht houden op hun legitieme portie. Dit gedeelte van de erfenis is echter wel kleiner dan het deel dat kinderen krijgen als hun ouder geen testament heeft laten opmaken, oftewel via het versterferfrecht (kijk voor meer informatie bij Erfgenaam). In zekere zin beperkt de wet dus de vrijheid die iemand heeft om zijn testament volledig naar eigen wil in te vullen. Aanspraak maken op een legitieme portie is dan ook een van de wettelijke rechten die het mogelijk maken om toch te erven als iemand niet in het testament is opgenomen.

Het ontvangen van de legitieme portie gaat niet automatisch. Hiervoor moet iemand eerst aanspraak maken op zijn deel van de erfenis. Deze persoon wordt dan legitimaris genoemd. De legitimaris heeft, als er daadwerkelijk recht is op de legitieme portie, een vorderingsrecht op de erfgenamen. Dat houdt in dat de erfgenamen van de overledene verplicht zijn de legitieme portie uit te keren aan de legitimaris. Vanaf zes maanden na iemands overlijden kan men aangeven aanspraak te willen maken op zijn legitieme portie. Dat recht verloopt ook weer vijf jaar na het overlijden. Erfgenamen kunnen die periode ook inkorten, als ze een redelijke termijn stellen aan de personen die aanspraak zouden kunnen maken op de legitieme portie.

Een legitieme portie kan alleen uit een geldbedrag bestaan. En als er sprake is van een wettelijke verdeling van de erfenis, dan kan dat bedrag pas worden geïnd na het overlijden van de langstlevende partner (wegens het langstlevende principe).

Hoogte van de legitieme portie

Om te weten wat iemands legitieme portie is, wordt een berekening gemaakt van de hele erfenis. Daar horen niet alleen geld en tegoeden bij, maar ook de waarde van goederen, giften die gedaan zijn en eventuele schulden. Het totaal van deze onderdelen heet de legitimaire massa. Neem 50% van de legitimaire massa en verdeel deze gelijk over het aantal personen dat de overledene achterlaat (partner en kinderen, inclusief evt. eerder overleden kinderen). De waarde die dan overblijft, is de legitieme portie.

Rekenvoorbeeld:

De overledene laat een totale erfenis na met een waarde van € 150.000,-. De helft daarvan is % € 75.000,-. Omdat de overledene een partner en twee kinderen had, wordt dit bedrag door drie gedeeld. De legitieme portie is dan € 25.000,- per kind.

Stel dat deze persoon geen testament heeft opgemaakt, dan vervalt de volledige erfenis aan de partner en kinderen, waardoor ze allen € 50.000,- zouden erven.

Zoals gezegd tellen in de legitimaire massa alle bezittingen, giften en schulden van de overledene mee. De reden hiervoor is dat ouders en kinderen daarmee niet samen kunnen spannen om andere kinderen een kleiner erfdeel te laten ontvangen. Als een ouder in eerder stadium dus al een behoorlijke gift aan een van de kinderen heeft gedaan, dan telt de waarde van die gift mee in de volledige erfenis en heeft dit kind daarmee al (een deel van) zijn erfdeel ontvangen. Ook wanneer de gift in de vorm van goederen is gedaan, telt de waarde van deze goederen op het moment van schenken mee in het bepalen van de hoogte van de erfenis.